stijl » stilistisch vermogen » schrijfwijze » taalbehandeling
Artikelen
	0000-00-00""""""""""WOORDGRAPJES BIJ FENS: In zijn Linie–columns (met het vogelvignetje) zijn woordgrapjes een veel gehanteerd stijlmiddel. Zo bv. in "overmoed" (9.4.60), een ironiserend stukje over de wijze waarop de r.k. pers zich uitsloofde na de benoeming van een Nederlandse kardinaal, waar hij een voorpaginakop signaleert: "Kardinaal maandag naar de kleermaker" laat hij op dat belangwekkende nieuws deze zin volgen: "Bij een goed katholiek gaat zo'n mededeling niet in zijn kouwe kleren zitten." Cf. ook in "kleuren" (De Linie 16.04.60) over een onwennige poging om met Pasen eieren te gaan beschilderen: "Met een kleur hebben wij aan een vrouwelijke kennis een kookboek te leen gevraagd." Daarin vindt de auteur o.m. "theoretisch geëier"; bij de mislukkende verfaanschaf daarna: "Wij kozen eieren voor ons geld en holden de winkel uit"; en even verder: "het kookboek kookte over van leuke tips"; en hij voelt zich "voor het lapje gehouden" door het advies om eieren glimmend te wrijven met een lapje met olie. Zie ook "wandelen" (De Linie, 23.4.60), waarin o.m. de uitdrukking "je beste beentje voor zetten" gebruikt wordt bij de komische beschrijving van een fanatieke wandelaarster. Zie vooral ook "vakbeurs" in De Linie dd 11.6.60, waarin o.m. van een begrafenisondernemer wordt gezegd: "hij lachte, waarbij een kerkhof zichtbaar werd." en even verder: "laat je niet kisten", "daar lachen wij ons altijd dood mee", "onderkruiper", "doodeenvoudig", enz., enz. Zie ook in De Linie dd 8.10.60 de column "leek" (dat speelt op de toen in r.k. kringen hevig woedende problematiek van het verschil tussen 'leken' en bekleders van het geestelijk ambt) waar in de tweede kolom het woordje 'leketreurspel' wordt gebruikt en in de slotzin 'leek' als scheldwoord valt. Vanaf 1955 zijn zulke grappen typerend in zijn columns (evenals de daar gehanteerde "wij"–vorm). [Notitie om dat niet te vergeten; ik had eerder dit soort aantekeningen moeten maken! 9.2.2000]
	1956-10-20Dirk Coster en de Nederlandse poëzie
	1957-03-02Proza [*]
	1957-05-04huiskamer en het paleis, De – . Bij het verzameld werk van Willem Elsschot en Herman Teirlinck
	1958-03-29"mijn dagboek"
	1958-05-03"snippers" van leo vroman
	1958-08-02bibliotheek als wijnkelder en snackbar, de – . essays van g.h.m. van huet, "praatjes" van jacques den haan
	1959-01-31Brom over en tegen Multatuli
	1959-03-28koolhaas nieuwe dierenverhalen
	1959-04-25"wennen aan de wereld" Roman van Elisabeth de Jong–Keesing
	1959-07-11margriet weet raad
	1959-08-14Helma Wolf–Catz De vreemde drift. De kunst van het detailwerk
	1959-12-05Gerard Brom
	1959-12-19slachtoffer van hun begaafdheid. "gekke witte", nieuwe dierenverhalen van a. koolhaas
	1960-04-23Op de lijn Walschap–Claus "Schaduw op de huid" [In kadertje:] Debuut van Marc Andries
	1960-05-21ballade van de oude stad
	1960-05-28brieven [*]
	1960-05-31Helma Wolf–Catz Schrijven haar enige mogelijkheid om de wereld te bewonen Tussen droom en werkelijkheid
	1960-06-11kaas contra fromage. het tweegevecht bij willem elsschot
	1960-07-09geboren romanschrijver geboren, de – . "de laatste kans" van s. vestdijk
	1960-10-24Voor velen auteur van één boek. Ernest Claes vandaag 75 jaar. Zorgeloos in "De Witte", hard en bijna genadeloos in "Charelke Dop"
	1960-11-03Dirk Coster
	1960-11-12"Verzameld Werk" van Teirlinck. Zelfportret of het galgemaal
	1960-12-17Onvervulde vraag om een medemens. "De Verliezers" – Posthume roman van Anna Blaman
	1961-02-11Schrijven met en zonder secretaris. Kleingoed uit de literatuur. Verhalen van Willem van Toorn, Margaretha Ferguson, Victor Spoor en Jan Apol
	1961-02-22Carmiggelt
	1961-04-15Op zoek naar een vader. "Een winterreis", bijzonder romandebuut van Willem Brakman.
	1961-09-09Van vrolijk tot vrolijk. Verhalen van G.K. van het Reve en A.L. Schneiders; roman van Isaak Faro [sic]
	1961-09-16vadsige koningen" van Hugo Raes, "De – . Roman en relaas. Leven Anno 1961
	1962-02-20Cohen I
	1962-03-24scharlaken snoer" van Th.J.M. Naastepad, "Het – . Het Woord ernstig nemen. Getijdendiensten in de landstaal
	1962-03-31Herman Teirlinck, een literaire loopbaan van zestig jaar. Eén literatuur in Vlaanderen en Nederland
	1962-04-14Twee kleine debuten. Verhalen van Peter van Gestel en een roman van Gerrit Krol. Eenzaamheid in variaties
	1962-08-04heiligheid van de stenen, De – . Anton van Duinkerkens geschriften verzameld. Menswording Verlossing Verrijzenis
	1962-12-22waarheid van twee, De – . "Zeven ware legenden" Boekje van F. van der Meer is te waar om alleen mooi te zijn
	1963-02-02Essayist met terugwerkende kracht. "Rusland voor beginners" van Karel van het Reve. Criterium voor kwaliteit
	1963-09-07Autocraten
	1963-11-02"Schrijven onder invloed". Intensiveren en beschrijven. Romans van Willem Brakman en Willem van Toorn
	1963-11-09Hoffelijk en helderziend. "De geheime tuin" van H.A. Gomperts. Een bundel literaire kritieken
	1964-01-11strijd tegen de wanorde, De – . "Op weg naar het einde" van G.K. van het Reve
	1964-09-05Te weinig en te veel kunstmatigheid. Verhalen van Maria Dermoût A. Middeldorp P. v.d. Loeff
	1965-07-12Kantwerk
	1966-09-17Teilhard de Chardin op Curacao. "De eerste Adam", tropisch proza van Boeli van Leeuwen
	1966-11-26Duitsers blijven Duitsers, ook bij Vestdijk. "Het spook en de schaduw"
	1968-01-20Stuiveling: meer speuren dan lezen
	1968-04-20Antwoord op verzwegen vragen. "Beemdgras"–gedichten van Judith Herzberg
	1968-08-24Op de lijn Amsterdam–Brussel. Romans van Hans Plomp, Herman J. Claeys en Daniël van Hecke
	1969-06-21Dr J. Presser als schrijver. De grootmeester van het citaat
	1971-01-23Bijbelse verwijzingen van A. Venema en A. Burnier
	1971-12-23Hij dacht hardop voor anderen. Godfried Bomans: een schrijvende toeschouwer
	1971-12-24Nieuwe gedichten van Ida Gerhardt
	1972-08-12Kees Fens: Tussentijds. Verslag van een groeiende onzekerheid / Wam de Moor
	1972-11-24Vijfentwintig jaar "De Avonden"
	1973-03-09Lieve jongens
	1973-05-25Aangepaste hoeveelheden
	1974-01-24Vestdijks allerlaatste
	1974-02-18Tijdeloos verval
	1974-05-10Gossaert
	1974-05-18Lieve Leven", "Het – . Brieven van Gerard Reve
	1975-03-08"Erwin": literair debuut, tevens product van eeuwen literatuur
	1975-06-06Multatuli (1)
	1975-08-30droeve rafels van het bestaan, De – . Poezie F. Harmsen van Beek
	1976-07-02Multatuli en de duiten
	1976-07-02Hartstocht
	1976-10-22Proza vol zinnen
	1976-11-01Drieduizend jaar aan gal
	1976-11-06Tientonner vol boeken
	1977-01-14Les in lezen
	1977-05-20Carmiggelt: een Haagse schrijver in Amsterdam
	1978-01-20Brieven II
	1978-04-07Ongeveer–kultuur II
	1978-05-05gelijk van de columnist is maar één column lang, Het – . De Nederlandse politiek 'verblokkert'
	1978-05-22Polemisch
	1978-06-23voorplat is gevonden, Het
	1978-12-08Blijvend in de mist
	1979-01-05Vijf weken en...
	1979-01-29brief, lang 75 jaar, Een –
	1979-09-10vette en de magere vogels, De
	1979-09-24verzoekingen van Flaubert, De
	1979-10-26Temmen met raffinement
	1980-04-18man in de spiegel, De – . Abel Herzberg en het geheugen, het heden en de toekomst
	1980-10-24Sonnetten
	1981-01-12Nemen en lezen
	1981-02-20Heil
	1982-08-14Fens na Fens. Een selectie uit zijn 'Causeries de Lundi' / Carel Peeters
	1982-11-26In de trant van
	1984-06-01Onvergetelijk en onsterfelijk
	1984-08-27Hogerhuis van de literatuur, Het
	1984-09-21Schrijven met te veel lucht
	1985-02-04"Marmeren monumenten, flitsend staal"
	1986-02-10middeleeuwse wandschildering, Een
	1989-04-24inflatie van het talent, De
	1989-05-29Binnenhuis en buitenwereld
	1989-09-29Bomans in de diligence
	1991-04-29Mensen van buiten bespreken de Volkskrant
	1992-11-02historicus als spelverdeler, De
	1993-04-09Eiland In De Verte, Een
	1993-09-01ruimte van het provincialisme, De
	1994-04-15Ode aan de grote voorlezers. Gebundelde artikelen van Kees Fens / Willem Otterspeer
	1994-08-12Omdat Kennen Meer Dan Weten Is
	1994-09-10Onder Invloed: Marc groet 's morgens paars / [Fens i.s.m.:] Michaël Zeeman
	1994-12-17Salon
	1995-10-20Hoe Eenvoudig Is De Zonde Van De Eenvoud?
	1995-11-11Gerrit Jan Wolffensperger
	1995-11-13zichzelf verslindende wijsgeer, Een
	1996-05-11Schelto Patijn
	1996-08-03Cf.
	1996-10-14verlangen naar tegendraadsheid, Het
	1997-11-03biograaf als dagboekschrijver, De
	1998-05-08gemeenplaats der heiligen, De
	1998-05-22hoogtepunt in scheelheid en loensen, Het
	1998-06-15vloek van een goed geheugen, De
	1998-06-29klassieke kan niet klassiek worden, Het
	1998-08-28Verborgen achter de dienstbode
	1998-09-11JAC
	1998-09-11Ordening ontbreekt in geschiedboek KB
	1998-09-21Er is altijd. Er was altijd
	1998-12-07Nederlandse neefje van Peter Pan, Het
	1999-07-30Continuïteit en vernieuwing. Oudchristelijke kunst bouwde voort op Romeinse cultuur
	1999-11-12Carmiggelts vrolijke treurigheid. Een levensverhaal als één lange Kronkel
	1999-11-19Zes bergen met eeuwige sneeuw. Conventionele geschiedenis van de klassieke Italiaanse literatuur
	1999-12-03leven dat de lezer sloopt, Een – . Biografie van Colette is een verzameling uiterlijkheden
	2000-01-03Lehning, de man van een hele eeuw
	2000-01-21tocht langs Engelse kerken, Een – . Britten zijn nooit helemaal protestants geworden
	2000-09-01In de schaduw van de literatuur
	2000-10-12Naakt uitkleden
	2000-12-15Personages die zich begrepen weten. Hella Haasse, een humanistische essayist bij uitstek
	2001-01-19Twee eigenzinnigen uit Groningen
	2001-05-04ideale redenaar is wijs en goed, De – . Quintilianus' handboek over de welsprekendheid vertaald
	2001-06-02Harry G.M. Prick. Lodewijk de Tweede
	2001-12-27Vier opstellen uit 4a
	2002-06-13Twee visjes
	2003-11-07Schijngestalte van de schrijver De soms wat weerbarstige essays van Piet Meeuse
	2004-01-16Gedoemd om alleen lezer te zijn. Scherpzinnige en nederige essays van Jan Fontijn over literatuur
	2004-01-30IJskoud water tegen vurige hartstocht. 'Lezer' Piet Gerbrandy schrijft over poëzie en retorica
	2005-01-07Met een kniebuiging corresponderen. Brieven (155) van Desiderius Erasmus uit 1501–1514
	2005-12-16Geilbaarden en protserige hengsten. De pornografische spotternijen van de 16de–eeuwer Pietro Aretino
	2006-06-09tijd gaat waaien als de wind, De – . Bewonderenswaardige studie van Willem Otterspeer over historicus Johan Huizinga
	2007-06-01Zinnen als vestingmuren
	2008-03-07verhevigde werkelijkheid bij Brassinga, zo verschrikkelijk waar, De – [Twee ondertitels binnen de tekst:] Bijna iedere lezer zal zich naast Brassinga een luxe schepsel weten. Vragen, die weer een ketting van andere vragen oproepen, dat zijn de beste.
Zie ook
	"maar waarom"–wending bij Krol
	"toon" bij (Van het) Reve, de –
	adjectiefgebruik in taal c.q. in poëzie
	adjectieven bij Couperus
	afstandelijkheid » afstand scheppende toon » distantie » toeschouwer blijvend
	alinea
	beknoptheid » compactheid » (informatie–) dichtheid » zuinig met taal »
	betekenisondersteuning door verstechnische middelen
	bijvoeglijk naamwoord in Vestdijk's gedichten
	bloemrijk » ornament (–iek) » ornamentrijk » verfraaid » (overladen) v
	boeken van Vestdijk die op veel bladzijden meer plicht dan plezier verraden
	combinatie verheven & plat » plechtstatige èn gewone taal
	complex » verwikkeld » ingewikkeld » gecompliceerd
	compositie / constructie
	contrastwerking » effect van tegenstellingen » effect van contrast
	devaluatie van de column » verval van het genre 'column'
	dialoog » dialogen » tweespraak » dialogerend
	dichterschap » OOK: dichterlijke werkzaamheid » dichter cq auteur aan het werk
	distantie » distinctie
	diversiteit » verscheidenheid » veelsoortig » chaos » uiteenlopende aanpak
	eenheidscheppende stijl » consequente "toon"
	eentonig » dor » saai » grauw » gevaar v. eentonigheid » vervelend &ra
	eerlijk » eerlijkheid
	eigen stem » persoonlijke stijl » individualiteit in stijl c.q. verwerking
	eigen taal / taal van anderen
	eigenzinnigheid van de taal en»of het woordgebruik
	Engelse stijl » SOMS: meer Engels dan Hollands
	entourage » ambiance » couleur locale » decor c.q. gebeurtenissen in verhaal
	evenwicht » orde » geluk van het evenwicht
	exactheid » helderheid » precisie
	Fens geen groot bewonderaar van assonantie als bindmiddel in poëzie
	Fens: kritisch programma » (EVT.: ergocentrisch) uitgangspunt v. lit. kritiek
	gebeuren mèt taal (beschreven) / gebeuren ìn taal (tot stand gebracht)
	geen metafoor (–oren) » zonder metaforen of vergelijkingen
	gelijk van de echte schrijver: stijl die waarschijnlijkheid zekerheid maakt
	genres vermengd » toon– en stijlvermenging » genreconventies doorbreken
	gewone taal cq woorden» spreek–\ omgangs–\ straat–\ joviale» onopgesmu
	gezag van de formulering » wáár want goed geformuleerd » kracht vd formule
	hernemende » omcirkelende stijl bij Leopold
	imperfectum (onvoltooid verleden tijd) en lyriek
	initiatief van de taal» van de tekst
	intrige niet aanwijsbaar in verhalen van Van het Reve
	introductie: stijlmiddel van reporter
	inzet van gedicht, sterke c.q. directe of abrupte –
	ironie » ironisering » ironisch ( –e toon) » sarcastisch » afweer&ndas
	ironisch gebruik van gemeenplaats(en) of zakelijke dan wel ambtelijke taal
	jongensboek » jongensboekachtig » jongensboekenproza
	juiste woord is het niet (maar weet geen ander)
	kaas, het woord " – " (bij Elsschot)
	karakterisering » karakterbeschrijving (–en) » typering
	kleurloze mededeling » kleurloosheid » saai » onopvallend » academisch
	kroniekje / roman (: column/ roman)
	leentaal » geen eigen taal (: geleende» kleurloze» slappe» "platte"
	lengte van versregel » lange(re) c.q. korte(re) versregels
	lichtheid van taal » lichtvoetige» elegante» sierlijke» moeiteloze poëz
	literair procédé cq manier (–tje) » literaire procedure cq truc » st
	literaire middelen (, mogelijkheden van – ) » vormtechniek » taalmiddelen
	literatuuronderwijs is taalonderwijs!
	modaal woord » modale woorden
	Multatuli's gelijk: literair gelijk (gelijk van de stijl)
	omkering als stijlmiddel
	onderbrekend commentariëren » afstand nemend humorisme
	ondertoon
	ongeloof (c.q. scepsis) – taal (c.q. stijl) – troost – geloof – waarheid
	onpersoonlijk woordgebruik » afstandelijk–onpersoonlijke taal cq. beschrijving
	opbouw van gedicht c.q. van versregel
	opheffing van het ik » ontkenning van het ik » OOK: geen ik–figuur
	oraal / geschreven (OOK: oraal / schrijven)
	overdrijving als literaire techniek » hyperbool als stijlmiddel
	petrarcisme » in de stijl van Petrarca
	poëzie: eigen taalgebruik» eigen taalnatuur c.q. eigen toon van –
	poging tot origineel taalgebruik » zoeken naar eigen stijl
	praesens (onvoltooid tegenwoordige tijd)
	praesens (onvoltooid tegenwoordige tijd) en lyriek
	praktische lessuggestie van Fens voor taalgericht literatuuronderwijs
	publiekgerichte stijl » stilistische publiekgerichtheid
	retoriek » grootspraak » taalvertoon » –vergroting » bedrog van»
	samenvallen van zin en versregel bij Achterberg
	schijnbare kinderlijkheid » (neerbuigend) vertederend » (gewild) versimpeld
	schools » schoolsheid» SOMS: verbalisme » zinloze c.q. inhoudsloze kennis
	schrijfpoging » schrijfoefening(en) » schrijven (proberen te) leren
	schrijftechniek » –methode » werkwijze van auteur(s) » "making of the v
	schrijven in de trant van ... » in de stijl van ...
	sfeer door tekenende details op(ge)roepen » aandacht voor cq waarde van detail
	simultaneïteit » gelijktijdigheid
	slecht geschreven » slechte stijl» slecht taalgebruik» stijlloos» quasi&ndas
	slecht Nederlands » verkeerd taalgebruik » anglicisme » germanisme (etc.)
	smettende taal
	sollicitatie » sollicitatiebrief (–ven) » sollicitatiegesprek
	sportverslaggeving / literaire kritiek (: taal» stijl van – )
	stijl » stijlvol » voornaam » op niveau » verfijnd
	stijlbreuk (–en) » stijlverandering » stijl wijziging » stijl gewijzigd
	stijleigenaardigheden van Blokker
	stijlmiddel » stilistische middelen » stijlmiddelen » stijlfiguur
	stilering
	stilistische analyse
	stilistische diagnostiek bij Vestdijk
	stilistische structuur » structurele stijlkenmerken
	stof wordt inhoud door vormgevingsvermogen van auteur
	succeselement (–en) » (mysterieuze) factor(en) voor (toegenomen) succes
	suggestie Fens: schrijf studie over (gelijk)schakelwoordje "en" bij L.P. Boon
	taal van de reportage » reportersproza » OOK: reportageroman
	taal » –kracht » macht c.q. kracht v.d. taal » taalgebeuren » –k
	taal » taalgebruik » gebruik van taal » taalbeheersing » macht over taal
	taalgebruik in kinderboek » taal cq stijl cq retoriek van of in jeugdboek(en)
	taalregister(s) » soort(en) taal
	taalvermogen » (SOMS OOK:) tekort aan taalvermogen
	tegenstelling als stijlfiguur » retoriek der tegendelen » paradox
	tegenwoordige tijd / verleden tijd [werkwoordstijden]
	thematische en stilistische verwantschap met Vestdijk
	toon en stijl van Vondel
	toon versus taal » "toon" (OOK: versus taal) » [OOK:] "toon" in&raq
	traag » traagheid van stijl of verteltrant
	typisch vrouwelijke stijlfiguren » typisch vrouwelijk
	typische zin (–nen) c.q. formuleringen (OOK: sorteerkarakter) bij Vestdijk
	understatement » skepsis » ironie » ingehouden (–heid) » onderkoeld
	veelvuldigheid van stijlen (: niet één stijl waar je aan went)
	verkleinwoord » diminutieven
	verveling bij lezer » herkenning en verveling » vervelend qua stijl
	verwoording, doordachte» zorgvuldige» moeizame» weinig spontane –
	Vestdijk: absoluut relativist
	vlot geschreven » vlotte stijl »SOMS: tè vlot
	vorm (taal) / inhoud ; OOK: samenhang cq (verloren) verband vorm en inhoud
	vraagteken als stijlmiddel» als literair middel
	waarderingsprincipe bij Fens » motief (–ven) voor Fens' bewondering
	weinig adjectieven (Fens: "die callgirls van het proza") bij Alberts
	wetenschappelijk proza
	wij–vorm » wij–gedicht(en) » (SOMS OOK:) retorisch 'wij' ipv. 'ik'
	wilt u uit mijn taal gaan?
	wooninrichting » meubelen » Pastoe » Goed Wonen » huiskamer inrichten
	woord » woordwaarde » woordkracht » (SOMS: vervalsende) macht van woord(en)
	woordfunctie in goede tekst: ander woord gekozen wijzigt voorstelling v geheel
	woordkeus » woordgebruik » woordhantering
	woordpoëzie » OOK: woordpoëzie / volzins–poëzie
	zin » volzin » korte zin » zinsbouw » –constructie » –leng