| 2006-10-06 Hoeveel wit kan de lezer verdragen? Yra van Dijk buigt zich over lege plekken in moderne poëzie | |
|---|---|
| Volkskrant (vanaf 31 augustus 1968) 2006-10-06 langere bespreking (: tussen 1000 en 2000 wrdn) | |
| opmerking | |
| *[9415]* Met enkele citaten, o.m. van Nijhoff (over de poëzie van Mallarmé), Ihan Hassan en Pascal. Genoemd worden Nijhoff's bespreking uit 1924 van "Nieuwe Geluiden" (waaruit een bewonderd citaat); van dezelfde auteur: 'De moeder de vrouw'; en de bloemlezing "...en morgen de hele wereld" (1972) van Lucebert, waarvan Jacques Janssen de typografie heeft verzorgd. Fens is zeer gereserveerd: "Ik heb zelden iets waarvan ik de durf zo bewonder, met zoveel scepsis gelezen." Al eerder in het stuk twijfelt hij eraan of het theoretische deel van de studie wel een theorie bevat: "Wat ik tot dan toe heb gelezen en wat ik over dat typografisch wit bij enkele uitvoerig besproken dichters lees, lijken mij uitingen van een uiterste vindingrijkheid, die opportunistisch van aard zijn." Maar hij citeert ook "een werkelijk schitterende regel", waarmee het (positief gewaardeerde) hoofdstuk over Faverey afsluit: 'Het wit is de plaats waar de betekenis ontglipt, en dat is de ultieme betekenis ervan.' Een andere opmerking van Fens: "[...] ik blijf een oude hardnekkigheid trouw: het ongeloof in de vorm als bewijs van de inhoud." | |
| Termen | |
| • betekenisgeving » zingeving» (zingevende) verbanden leggen» (door) verbeelding • Celan, Paul • Coster, Dirk • Dijk, Yra van • enjambement • Faverey, Hans • Fens: kritisch programma » (EVT.: ergocentrisch) uitgangspunt v. lit. kritiek • Fens: voorbehoud cq ambivalentie» teleurgesteld» kritisch» afwijzend» negati • Halsema, J.D.F. [Dick] van • Hassan, Ihab • herhaling » zelfherhaling » het bekende herhaald » niets nieuws (toegevoegd) • interpretatie » interpretaties » hermeneutiek » interpreteren • Janssen, Jacques (= Jac) [tekenaar, graficus, illustrator] • lay out » typografische vormgeving » opmaak • Leopold, J.H. (Jan Hendrik) • lezer overschat inhoud door vorm • literaire middelen (, mogelijkheden van – ) » vormtechniek » taalmiddelen • Lucebert [pseudoniem van Lubertus J. Swaanswijk] • Mallarmé, Stéphane • Nijhoff, Martinus • onvoltooide, het – » onvoltooid (– karakter» –heid)\ onvolmaaktheid&ra • Ostaijen, Paul van • Pascal, Blaise • regel wit » witregel • rol van lezer: actief» creatief» betekenisgevend» verbeeldend (lezersfunctie) • ruimte om het kunstwerk » wit om het kunstwerk » stilte om het kunstwerk • signaalfunctie van regel wit (: rust) • teken – betekenisgever – betekenis • typografie van gedicht » typografische vorm(geving) van gedicht • typografische verzorging » typografische vormgeving • typografische vorm cq signaal » typografische aspecten » typografische plaats • verstechniek » poëtische middelen » versbouw » ambachtelijkheid als dichter • vorm » vormkracht » vormgeving » OOK: design EN: vormloosheid c.q. vormeloos • vorm / inhoud • wit [typografisch wit » dichterswit in poëzie » blanco pagina] | |
| Besproken publikaties | |