1997-02-03 vergroting van een meisje uit Nazaret, De
Volkskrant (vanaf 31 augustus 1968) 1997-02-03 maandagstuk (boekbespreking max. plm. 2200 wrdn)
opmerking
Met reproduktie van detail van een middeleeuws schilderij: de moeder Gods (met kind) wordt door twee engelen gekroond.
Met enkele korte bijbelcitaten. – Genoemd worden het meer dan vier jaar eerder verschenen "Christianity and Classical Culture" van Jaroslav Pelikan; "Afterlives of the Saints. Hagiography, Typology and Renaissance Literature" van Julia Reinhard Lupton (1996); Dante's "Paradiso".
Termen
• aansluiting bij traditie » continuïteit van cultuur » binnen levende traditie • Adam » Christus : als literair motief • allegorie » allegoriseren » allegorisch denken • allegorische theologie • allegoriseren » allegorisch lezen • allegoriserende traditie » allegorische traditie • alles echoot: alles verwijst naar elkaar • alles is verwijzing » alles functioneert als beeld (c.q. teken) • altijd relaties tussen nieuw en oud • ambiguïteit van woorden en zinnen » dubbelzinnig woordgebruik • Bernardus van Clairvaux • betekenisgeving » relatie(s) leggen » beeldvorming » tot eenheid lezen • betekenisgeving » zingeving» (zingevende) verbanden leggen» (door) verbeelding • betekenisgeving door allegorisering • Bijbel » bijbels » schriftuurlijk » de Schrift • Dante Alighieri • dogma » dogmata » afkondiging van dogma('s) • dubbelzinnigheid » ambiguïteit » hybride » dubbelzinnig • eenheidscheppend (–e leeshouding) • eucharistie (–ische symboliek) » communie » Avondmaal » transsubstantiatie • gehoor / gezicht (horen / zien) (OOK: luisteren / lezen) • geloof » religie » godsdienst • Genesis, boek – • geschiedenis van het gebruik van de Bijbel » – van het lezen van de Bijbel • gesloten wereldbeeld: alles hangt samen en bevestigt de samenhang • groeiende betekenis » groei in betekenis • heden schept het verleden » verleden schept het heden • herhalingen in bijbelse verhalen van profetisch karakter • Hooglied (Bijbel) • intertextualiteit • Irenaeus van Lyon • kerkgeschiedenis (r.k.) » kerkhistorie (r.k.) » religieuze geschiedenis • kerkvader(s) » patrologie • kosmische eenheid: alles in verband met alles » [SOMS OOK:] holisme • leer » systeem van denkbeelden » dogmatiek » ideologie • lees– en tekstcultuur (vanuit c.q. in het jodendom) • letterlijk / geestelijk lezen (interpreteren) : (meestal) van Bijbel • lezer » lezen » lezers » lezerschap » het lezer zijn » lezersrol &raqu • lezer leest alles met elkaar in relatie • literair werk groeit c.q. verandert in betekenis (door wat erna kwam) • literatuur en theologie (OOK: literatuur / theologie) • Lucas, de heilige – (apostel en evangelist) » Evangelie van Lucas • Lupton, Julia Reinhard • Maria » de Heilige Maagd Maria » madonna » moeder Gods » Theotokos • Mariologie » Maria–theologie • meerduidig » –heid » polyinterpretabiliteit » polyvalentie (betekenis– • meerduidigheid, tekst (gedicht » proza) groeit in – • mythe » mythen » mythisch • nieuw: is óók oud [mythol.] • Nieuwe Testament • Oosters / Westers christendom (OOK: Constantinopel c.q. Byzantium / Rome) • oud–christelijke geloofsbeleving » vroegchristelijke geloofsbeleving • oude door het nieuwe beïnvloed » oud wordt nieuw • Oude Testament • oudere literatuur veranderd» veranderbaar: door perspectiefverschuiving • paradijs » paradijstuin » hof van Eden » Adam en Eva • Pelikan, Jaroslav • Polycarpus • profetie » voorspelling » orakel » profeet • schouwspel / luisterernst (: beeld / woord; katholieke/ protestantse kerken) • spiraal–karakter van de Schrift (geordend naar theologische–\ herhalingsvisie) • steeds nieuwe betekenissen » steeds nieuwe visies open » steeds anders • steeds nieuwe vervulling (van mogelijke» aangekondigde betekenis) • symboliek » symbool » zinnebeeld • symbolisch denken • theologie » theoloog (–ogen) » SOMS: godsdienstwetenschap OF: moraaltheologie • tijdgebonden betekenis c.q. effect » cultuurgebonden betekenis c.q. beleving • typologisch lezen: het Oude naar het Nieuwe Testament toe interpreteren • verbeelding » kracht cq macht van – » – als noodlot » verbeeldingskrac • verhouding Bernardus van Clairvaux – Dante – Maria • vervulling gaan, in – » onthulling van betekenis • verwijzing » allusie(s) » zinspeling(en) » citaat » toespeling » vooru • volksgeloof » volksdevotie » volksvroomheid • voorafbeelding » voorteken » teken » voorafschaduwing • vrouw / man [vrouwelijk» rol van vrouw» vrouw vs. man» vrouw in mannenwereld] • wederzijdse relatie heden–verleden • zichtbaar wordende betekenis
Besproken publikaties
  • Mary through the Centuries. Her Place in the History of Culture / Jaroslav Pelikan

    • Open originelen in nieuw venster: Deel _1  Deel _2  Deel _3