| 1977-11-15 kritiek in het dagblad, De | |
|---|---|
| Volkskrant (vanaf 31 augustus 1968) 1977-11-15 bijzonder | |
| opmerking | |
| *[2787]* Dit ongeveer 1400 woorden tellende stuk in de Volkskrant–bijlage 'Boek in boek' is "mede een reactie op een ingezonden brief, geplaatst op de U–pagina in de Volkskrant van 5 november" ("Conventies van een uitgebluste criticus", ook plm. 1400 woorden lang), waarin de dichter H.C. ten Berge kritische kanttekeningen had gemaakt bij de kritische activiteiten van Fens in de Volkskrant. – Aldus bij dit artikel, ingekaderd, een korte presenterende verklaring door de Volkskrant–redactie, aanvangend met: "Bepaalde ontwikkelingen binnen de boekenmarkt maken het werk van de literaire dagbladcriticus steeds moeilijker, en in veel gevallen zelfs zinloos, zo niet onmogelijk of onverantwoord. Zo stelt de literaire criticus Kees Fens in bijgaand stuk." Genoemd wordt Kellendonk's "Bouwval" (in het artikel gewraakt als voorbeeld van een succesgeschiedenis van een boek dat gezien het gebrek aan kwaliteit ten onrechte een normatief, nivellerend, karakter heeft gekregen). Voorts komt de ("terecht bekroonde bundel") "Chrysanten/roeiers" van Faverey ter sprake (als voorbeeld van een onmogelijk volgens in de Volkskrant geldende redactionele richtlijnen "beknopt en licht" te bespreken werk). TOELICHTING [RM]: In het ingezonden stuk van Raster–redacteur Ten Berge dd 5 november 1977 signaleert deze in de Nederlandse poëziekritiek een gebrek aan consistentie en geargumenteerd denken in de nog slechts met grote vertraging verschijnende recensies. Beginselloosheid heeft de overhand gekregen, en alleen Rein Bloem, criticus aan "Vrij Nederland" zet zich nog onvermoeibaar in voor de poëzie. Er heeft zich geen kritische school ontwikkeld van waaruit voedende impulsen naar de poëzie en haar makers uitgaan. De Fens van nu zou bij de zo verdienstelijke Fens van de jaren '60 (in "De Tijd" en "Merlyn") gramschap opwekken omdat hij zich niet meer houdt aan zijn eigen toenmalige richtlijn dat kritische uitspraken controleerbaar moeten zijn, getuige zijn lapidaire bespreking in de Volkskrant dd 17.9.77 van o.m. Hamelink's recente bundel "Stenen voor mijzelf". Welke maatstaven legt hij tegenwoordig aan en hoe verhouden die zich ten opzichte van zijn vroegere criteria? Zijn integriteit is in het geding; lezers en schrijvers hebben er recht op te weten waar hij als criticus staat. Naar aanleiding van deze polemiek verschenen diverse reacties in andere bladen. Zo schreef Vogelaar over Fens in de "Groene Amsterdammer" van 30.11.77. Zie verder o.m. van Hansmaarten Tromp: "Wordt het tijd voor een consumentenbond voor lezers?" (De Tijd dd 6.1.78); Gerrit Komrij in zijn rubriek 'Een en ander' in NRC–H dd 11.1.78; Hans van Straten: "Ruzie in schrijversland" (Dagblad van het Noorden dd 27.1.78); Joost Divendal: "De regelmaat van de middelmaat frustreert literatuurcriticus" (De Nieuwe Linie dd 1.3.78); zie ook het interview dat Peter van Zonneveld had met Fens, in NRC–H dd 23.10.79: "Kees Fens: ik schrijf geen kritieken meer maar stukken over boeken". En bv. Carel Peeters in "Vrij Nederland" dd 14.8.82 over Fens' bundel "Oliver Hardy als denker en andere opstellen". Zie voorts K.L. Poll in het Cultureel Supplement van NRC–H dd 23.12.77. Daarop komt een polemische reactie van Ten Berge in de brievenrubriek van het Cultureel Supplement van NRC–H dd 6.1.78 (pag. 6); Poll bijt daar van zich af in een naschrift. Daarin meldt hij o.m. nog: "Op 24 december 1977 verscheen een niet ondertekende redactionele verklaring in de Volkskrant, waarin stond dat Kees Fens zou stoppen met zijn werk als literair criticus, maar dat hij wel '– binnen een ander kader – zijn bijdragen aan deze krant (blijft) leveren.'" Deze verklaring, "Kritiek op de kritiek", is te vinden in de Volkskrant van zaterdag 24 december 1977 op pagina 43, als twee kolom brede lead boven ruim een halve pagina aan literaire kritiek (en Kees Fens) gewijde tekst. Deze laatste bestaat uit bijdragen van Sybren Polet ('Halfliteraten, onpiepels en andere critici' [een zware aanval op Fens RM]), Barber van de Pol ('Schrijven en lezen kan bijna iedereen') en Tine van Buul ('Hoed u voor een heilsleer der letteren'). Op de bijdrage van Polet reageert Gerrit Komrij dan weer venijnig in zijn NRC–H rubriek 'Een en ander'van 28.12.1977. Polet lokte ook een ingezonden brief van Fens uit ('Kritiek op de kritiek Bewijzen') in de Volkskrant van 31.12.1977. [ZIE het desbetreffend lemma in deze bibliografie. RM.] Ook Barber van de Pol laat op die datum een Fens verdedigende ingezonden reactie plaatsen. Polet reageert op Fens in de Volkskrant dd 7.1.1978 ('Kritiek op kritiek'); in hetzelfde nummer ook reacties van Erik Slagter (verzoenend) en W.A. Soellaart (lof voor Fens). [Enkele van deze stukken konden in deze bibliografie met een apart lemma worden opgenomen. RM] | |
| Termen | |
| • Berge, H. C. ten • bevordering van verkoop van boeken » invloed op boekenverkoop • Bloem, Rein • boeken als (koop–) waar » boekenhandel» –vak» commercialisering van li • boekhandel » boekhandelaar » boekwinkel » boekverkoper » SOMS: bezoek aan &n • Buul, Tine van • commercie » handel » markt (–koopman) » rendement » winst » zake • Connolly, Cyril [pseudoniem soms: Palinurus] • criticus » recensent (critici » recensenten) • dagbladkritiek: proces van bewustmaking van structuren + gevolg: waardeoordeel • Faverey, Hans • Fens: voorbehoud cq ambivalentie» teleurgesteld» kritisch» afwijzend» negati • Gedin, Per • Hamelink, Jacques • invloed van literaire kritiek op ontwikkeling van literatuur (c.q. poëzie) • Kellendonk, Frans • klein lezerspubliek » weinig of geen lezer(s) » lezerselite • Komrij, Gerrit • kort openbaar leven van boek » hoge omzetsnelheid vereist bij boeken • kritiek op kritiek » kortzichtigheid v. (literaire) kritiek » falende kritiek • lezersreactie » ingezonden brief (–ven) » SOMS: rubriek 'ingezonden brieven' • lezersreactie op Fens » (lezers)reactie(s) op (artikel van» cq brief aan) Fens • literaire kritiek » literatuurkritiek » literatuurbeschouwing • literaire kritiek in dagblad • literaire kritiek in Nederlandse dagbladen • literatuur als maatschappelijk gebeuren» literair bedrijf» literaire markt • merlinistische benadering verlaten» – ontbreekt» antimerlinistisch (geworden) • Merlyn [tijdschrift (1962–1966)] » merlinistisch » merlinistische benadering • middelmaat » gemiddeld(e kwaliteit)\ gelijkheid (–soortig)\ uniform» eentonig • middelmaat en topniveau » hiërarchie in waarde(n) » niveau » hoog peil • norm –en (OOK: poëticale)\ criteria (OOK: van criticus» recensent) » normatie • onmacht van de kritiek» tekortschieten cq onbevoegdheid v. (literaire) kritiek • ontwikkeling van criticus » ouder wordende [c.q. SOMS:] vermoeide criticus • poëziekritiek » poëziebeoordeling » recensie c.q. recenseren van poëzie • Pol, Barber van de • polemiek » polemisch » polemist » discussie » gedachtenwisseling (–en) • Polet, Sybren • publiekgerichtheid » verhouding met publiek » houding tegenover publiek • Raster. Driemaandelijks tijdschrift voor litteratuur • recenseren » bespreken » kritieken schrijven» SOMS: de vorm van de bespreking • recenseren van roman(s) » roman(s) bespreken • recensie » bespreking » boekbespreking(en) » kritiek(en) • recensiebeleid » recensentenpolitiek » recensiepolitiek • recensiecultuur » uitgevers mbt recenseerbeleid: boeken sturen of laten kopen? • reclame voor boek » reclame van boekhandel » aanprijzen (propaganda tbv.) boek • selectie door criticus» keuze van recensent • Slagter, Erik • Soellaart, W.A. • taak dagbladkritiek c.q. –recensent » (beperkingen in» door) functie van... • uitgever » uitgeverij(en) » uitgevers » uitgeven » uitgeefbeleid • vergeten auteur » vergeten schrijver(s)\ boek(en)\ bundel(s)\ literatuur • Volkskrant, de – » (SOMS:) Volkskrant Magazine c.q. Volkskrantrubriek • zin van literaire kritiek c.q. recensies in dagblad(en) | |
| Besproken publikaties | |
| Besproken in | |