| 2003-11-06 Naar beeld en gelijkenis | |
|---|---|
| Volkskrant (vanaf 31 augustus 1968) 2003-11-06 In het voorbijgaan (rubriek van plm. 800 woorden) | |
| opmerking | |
| *[8249]* Het motto 'In den beginne was het beeld', 'Vrij naar Joh.1:1', door Anneke Smelik, hoogleraar visuele cultuur, meegegeven aan haar recente inaugurele rede aan de Katholieke Universiteit, doet Fens in woede ontsteken vanwege de schaamteloze simplificatie waarmee in het bijbelse begin 'woord' door 'beeld' wordt vervangen ten behoeve van de "speelgoedgedachtewereld" van Smelik, die een weinig tot niets voorstellende tekst presenteerde. Met een citaat uit haar identificatie–hoofdstukje. [N.B.: de naam van de nieuwe hoogleraar wordt drie keer verschillend gespeld.] [N.B. 2: In "Vox" (tweewekelijks onafhankelijk magazine van de Katholieke Universiteit Nijmegen, 4e jrg. nr 7, dd 4.12.2003) is pagina 32 gewijd aan een bijdrage van medewerker Alex van der Hulst: 'Angst voor het derde millennium – Een culturele twist tussen hoogleraren Fens en Smelik'. Daarin gaat Anneke Smelik wel in op enkele aan haar voorgelegde passages uit de column, terwijl Fens zelf aan de telefoon "bromt dat hij nog volledig achter zijn column staat maar daar moeten we het mee doen". Smelik noemt zich "geamuseerd"; meent dat Fens eens college moet komen lopen "om te leren hoe je naar een beeld moet kijken"; ziet zijn kritiek passen in "het elitaire dédain van een zeer bevoorrechte klasse"; denkt dat Fens "absoluut de ironie niet (ziet) van het motto"; stelt dat zij, afkomstig "uit een zwaar gereformeerd gezin" "de bijbel misschien nog wel beter kent dan hij. Maar zelfs de dominees in mijn familie die bij de oratie aanwezig waren, hebben er niet op gereageerd"; ontwaart bij Fens "dédain voor de wetenschapper die bezig is met de populaire cultuur". "Fens wordt soms op een gemene manier heel persoonlijk zonder me te kennen. Zo schrijft hij drie keer mijn naam verkeerd. Misschien ziet hij mij als gevaar omdat ik jonger ben en vrouw. Sommige opmerkingen zijn ronduit seksistisch." Zij constateert dat de oratie, waarop zij verder geen enkele negatieve reactie heeft gekregen, "ontzettend goed" is ontvangen, en vraagt zich bij Fens af: "waar blijft de nieuwsgierigheid?". In "Vox" van 17.12.2003 is op pagina 8 een reactie van Sjoerd van Hoorn opgenomen waarin Fens wordt verdedigd tegen "het intens politiek correcte gezeur van Smelik", en als "iemand die het idee heeft dat de letterenfaculteit er is voor Bellini en Beethoven en niet voor de waan van de dag"; "het bestaan van Smeliks leerstoel is een afspiegeling van het feit dat bij Madonna eerder aan Madonna met Britney wordt gedacht dan aan Madonna met kind".] [In hetzelfde Vox–nummer van 17 december wordt op pagina 36 het artikel 'Lekkere letters voor de kerst' van Ilse Schuurmans en Koen Dortmans geopend met een leesadvies van Kees Fens "Literatuurcriticus en columnist voor de Volkskrant en emeritus hoogleraar moderne letterkunde van de KUN". Daarin beveel hij Boccaccio's "Decamerone" in de nieuwe vertaling van Frans Denissen aan; en als "tip van dit jaar": "The Collected Letters of Mary Wollstonecraft", "niet alleen een groot schrijfster maar ook een groot minnares".] [Cf. ook "De tijd voor de tijd": Fens' bijdrage aan de oudejaarsbijlage van de Volkskrant dd 31.12.2003. N.B.: Smelik en Fens hebben beiden bijgedragen aan een congres "Uitgelezen?! Over lezen in verleden, heden en toekomst", georganiseerd door de letterenfaculteit van de Katholieke Universiteit Nijmegen op 15 april 1999, resp. met de lezingen 'De visuele lezer' en 'De heilige lezer'; deze lezingen zijn in boekvorm verschenen: "De lezer in ogenschouw. Een kaleidoscoop van het lezen", red. W.A.M. de Moor, uitgegeven door Biblion, Den Haag 1999. In de Volkskrant dd 15.5.2004 (Reflex–katern pag. 15) een uitgebreid interview met Anneke Smelik, door Marja Slob: 'Het verlangen naar beeld'. Fens komt daarin overigens niet ter sprake. RM] | |
| Termen | |
| • algemeen / bijzonder [OF: wezenlijk vs bijkomstig» toevallig» uitzonderlijk] • Barthes, Roland • beeld » beeldkracht » plastiek » plastisch » beeldenrijkdom • betekenisgeving is veralgemening • Fens boos» woedend» geërgerd» droef» ontstemd» hatelijk» in • Fens: voorbehoud cq ambivalentie» teleurgesteld» kritisch» afwijzend» negati • gemakkelijk (te – ) » simplistisch » simplificatie » gemakzuchtig • Genesis, boek – • Hoorn, Sjoerd van • Hulst, Alex van der • iconografische analyse • Johannes, evangelie van – » (OOK: Proloog van –) • KUN » Katholieke Universiteit Nijmegen (later: Radboud Universiteit Nijmegen) • kunst / kitsch [SOMS OOK: "officiële" cultuur vs. "populaire" cultuur] • lezersreactie » ingezonden brief (–ven) » SOMS: rubriek 'ingezonden brieven' • polemiek » polemisch » polemist » discussie » gedachtenwisseling (–en) • reclame » –zin» adverteren» –tentie» klantenwerving» propa • rede » inaugurele cq feestrede» (gelegenheids–) toespraak» redevoering» • Reve, Gerard (Kornelis van het) » Simon van het Reve • schepping » scheppen » creatie • schouwspel / luisterernst (: beeld / woord; katholieke/ protestantse kerken) • semiotiek » literaire semiotiek • Smelik, Anneke • teken » –taal » beeldentaal (: verwoording vh mysterie» het onuitsprekelijke • visuele cultuur • Vox tweewekelijks onafhankelijk magazine v.d. Katholieke Universiteit Nijmegen • vrouwelijke auteur (–s) » (tekst) geschreven door vrouw(en) | |
| Besproken publikaties | |