1960-03-05 bij gebrek aan ernst tanchelijn van harry mulisch
Linie, De (weekblad; 30–10–1954 t.m. 10.12.1960) 1960-03-05 toneelrecensie \ cabaret–recensie
opmerking
*[6291]*
Geplaatst onder de voluit gesigneerde, twee maal zo lange en zeer lovende bespreking van een roman van Daisne, levert K.F. (signering slechts met initialen) een zeer negatieve bespreking in een kleine duizend woorden van de opvoering te Amsterdam van het toneelstuk van Mulisch.
Alleen de vertolking door Han Bentz van den Berg van het enige overtuigende personage Everwachter in een "snorkend" stuk, waartegen veel technische en inhoudelijke bezwaren te berde worden gebracht oogst waardering bij de recensent.
Genoemd worden Mulisch' "Het stenen bruidsbed" en zijn "Manifesten" (waaruit een ironiserend gebruikt citaat; ook uit het stuk zelf de korte aanhaling van een essentieel en ook van ander werk van Mulisch bekend motief).

[N.B.: In het Linienummer van een week later (12.3.60) is op pagina 2 onder het kopje 'afbraak' een instemmend briefje van O.M. te Heemstede afgedrukt: "Gelukkig dat uw toneelrecensent de godslasteringen in het nieuwe stuk van Harry Mulisch "Tanchelijn" weigert te accepteren. Teveel laten de christenen gelaten de christelijke geloofsovertuiging boven hun hoofden afbreken, in de literatuur en elders. Zelfs proberen zij soms nog deze aanvallen in overeenstemming te brengen met zelfkritiek in eigen kring. Natuurlijk kan het luisteren naar serieuze kritiek van niet–christelijke zijde zeer vruchtbaar zijn. Maar ik vraag me af hoe de publieke opinie in Nederland zou reageren als de joodse godsdienst op eenzelfde manier behandeld werd als dat nu en dan met de christelijke gebeurt."
Afdrukken van brieven onder vermelding van initialen kwam in "De Linie" vaker voor maar was niet de regel. RM]
Termen
algemeen / bijzonder [OF: wezenlijk vs bijkomstig» toevallig» uitzonderlijk] Amsterdam barok taalgebruik » OOK: door woorden op sleeptouw genomen » woordklontering bedwelming door retoriek c.q. taalpracht Bentz van den Berg, Han blasfemie » blasfemisch » godslastering » –lijk Dijk, Ko van duur / moment (: continuïteit / ogenblik) Fens: voorbehoud cq ambivalentie» teleurgesteld» kritisch» afwijzend» negati geloof » religie » godsdienst geschiedenis » historie » historische informatie Godsbeeld » godsbeeld » het woord "God" » voorstellingen van God grootspraak » grote bek » grof » brutaal » gewichtig doen » patserig & Hitler, Adolf ketter » ketterij » ketters » (kerk–) scheuring » scheurmaker(s) kringloop » cyclus » cirkelgang » (OOK: geschiedenis als – ) kunstmatig » niet (meer) serieus te nemen » lachwekkend » onwaarschijnlijk leegte » niets te vertellen » niets te zeggen » uiterlijk vertoon » lege vor lezersreactie » ingezonden brief (–ven) » SOMS: rubriek 'ingezonden brieven' lezersreactie op Fens » (lezers)reactie(s) op (artikel van» cq brief aan) Fens Lou de Palingboer [eigenlijk: Lauwrens Voorthuyzen] meerduidig » –heid » polyinterpretabiliteit » polyvalentie (betekenis– middeleeuwen » middeleeuws Mulisch, Harry Nederlandse Comedie, De – (toneelgezelschap) omkering van de tijd » van de geschiedenis ontwikkeling / stilstand (OOK: géén ontwikkeling) opdracht » staatsopdracht(en) » geschreven op bestelling » OOK: brooddichter personage » personages » hoofdpersonage pocket » pocketboek » reuzenpocket pretentie » valse pretentie(s) » pretentieus quasi diepzinnig of deskundig » kryptisch» (aanstellerig) hoogdravend» gewild reactie (ingezonden – ) op interpretatie, oordeel of uitspraak van Fens retoriek » grootspraak » taalvertoon » –vergroting » bedrog van» Rigters, Henk Stadsschouwburg te Amsterdam stilstand » fixatie als literair motief stilstand (v.d. tijd t.o. die vd eeuwigheid) » eeuwigheid vh voltooide "nu" stilstand / beweging (OOK: eeuwig onveranderlijk / steeds veranderend) symboliek » symbool » zinnebeeld toneel » drama » versdrama » OOK: voorstelling c.q. uitvoering c.q. vertolking twaalfde eeuw verleden / heden : als literair motief (SOMS: afscheid van het verleden) verleden vergeleken met heden vertoning » theater » opvoering » aanstellerij » spel » rol spelen &ra
Besproken publikaties
  • Tanchelijn. Kroniek van een ketter. Geen historisch toneelstuk in vijf bedrijven / Harry Mulisch

  • Open originelen in nieuw venster: Deel